Japonia: Kioto - śladem cesarzy i gejsz

Czy w romantycznych Wyznaniach Gejszy jest choć odrobina prawdy o Japonii? Zapewne jest jej niewiele, rzeczywistość mogła być dużo bardziej nieoczywista. Jednakże kadry i zdjęcia z Kioto, miasta, w którym rozgrywa się akcja tego słynnego filmu, nie kłamią. Piękne pałace, tajemnicze dzielnice gejsz i najpiękniejsze ogrody świata, przepiękna przyroda, purpura liści klonów jesienią, kwitnące kwiaty wiśni na wiosnę i chińska czerwień bram torii wciąż zachwycają, odbierając dech. Niedostępny świat cesarskiego dworu i tajemniczych gejsz wciąż nas kusi i porywa, odtrąca i przyciąga jak magnes. W tym poście odkryję przed Wami Kioto cesarzy - miasto uciech, zdrad, politycznych rozgrywek i równie pięknych, co nieodgadnionych gejsz.

.....

.....

Pierwsze zapisy mówiące o powstaniu Kioto pochodzą z VIII wieku. Miasto wzniesiono na polecenie cesarza Kammu, który w tamtym czasie był już - uwaga! - pięćdziesiątym cesarzem Japonii. Cesarz Kammu wydał rozkaz budowy nowego dworu, chcąc uciec z ówczesnej stolicy w Narze przed wpływami rosnącego w siłę polityczną duchowieństwa buddyjskiego. W 794 roku powstała nowa stolica pokoju i spokoju Heian-kyō - późniejsze Kioto.

.....

Złoty pawilon Kinkakuji

.....

.....

Historyczna stolica cesarstwa Japonii nieustannie zachwyca od pierwszego wejrzenia wszystkich przybyszów. Kyōto - co po japońsku znaczy stolica - było przez wieki jednym z najpiękniejszych i najważniejszych miast Japonii. Przez lata stanowiło siedzibę cesarskiego dworu i faktyczną stolicę Japonii pomimo, że od 1603 roku, czyli od momentu, kiedy upadł cesarz i władzę objął pierwszy szogun z dynastii Takagawa - przez kolejne 200 lat nie przybył tu z wizytą żaden władca. A mimo wszystko, to właśnie w okresie władzy szogunatu w XVII i XVIII wieku, Kioto przeżywało swój największy rozkwit gospodarczy i artystyczny.

.....

.....

Miejsce budowy nowej stolicy, którą zaprojektowano na planie prostokąta, wybrano nieprzypadkowo. Położenie w rozległej kotlinie wśród łagodnych, zalesionych wzgórz zapewniało doskonałe warunki obronne. A trzy przepływające przez kotlinę rzeki: Komo, Katsura i Uji stanowiły wymarzone warunki do uprawy ryżu - narodowego skarbu Japonii. Yodo, czwarta rzeka, zapewniała z kolei doskonałą komunikację z Morzem Wewnętrznym.

.....

.....

W następnych latach, które przypadają na okres Muromachi - to jest w XIV i XV wieku - miasto przeszło dosyć rozległe przebudowy. Umiejętności lokalnych rzemieślników i artystów, pozwalały na budowę coraz to piękniejszych rezydencji, zamków, pałaców i świątyń, o czym pisałyśmy w poście Kioto: śladem bogów. Absolutnie kultowym przykładem tych architektonicznych, ogrodniczych i artystycznych dokonań jest Złoty Pawilon Kinkaku-ji, położony w prywatnej posiadłości szoguna Yoshimitsu Ashikagi, nad stawem Kyōko-chi. Jest to najpiękniejszy budynek, jaki widziałam w całej Japonii i naprawdę, wierzcie mi - niepowtarzalny kunszt wykonania budynku i uroda otaczającego go ogrodu robią niesamowite wrażenie.

.....

.....

Złoty Pawilon powstał w 1397 roku i pierwotnie został zaprojektowany jako willa szoguna. Pawilon, który pokryto okładziną z prawdziwego złota, posadowiono w centralnym punkcie parku w taki sposób, aby obchodząc go dookoła, można było go nieustannie podziwiać. Złoty Pawilon Kinkaku-ji otacza przepiękny ogród w stylu zen, sprzyjający odpoczynkowi i medytacjom.

.....

.....

Syn i następca Yoshimitsu zmienił przeznaczenie pawilonu i przekształcił go w świątynię buddyjską, która uległa zniszczeniu podczas wojny Ōnin. Obecny wygląd budynku zawdzięczamy jego gruntownej rekonstrukcji, która rozpoczęła się w 1955 roku. W 1994 roku, po zakończeniu prac renowacyjnych, Złoty Pawilon wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

.....

.....

Most Togetsukyo

.....

Jak już wspominałam, Kioto leży w sąsiedztwie kilku dużych rzek. Na jednej z nich, a dokładniej na wzburzonej rzece Katsura, w dzielnicy Arashiyama, rozciągnięto 155 metrową konstrukcję słynnego drewnianego mostu Togetsukyo. Pierwszy most w tym miejscu zbudowano już w epoce Heian, trwającej od VIII do XI wieku. Obecny wygląd Togetsukyo jest efektem prac rekonstrukcyjnych w latach 30-tych XX wieku.

.....

.....

Most robi niesamowite wrażenie i jest niewątpliwą ikoną dzielnicy Arashiyama. Wzburzone wody rzeki Katsura budzą respekt, zwłaszcza jeśli patrzy się na nie z wysokości drewnianej, delikatnej konstrukcji. W okolicy mostu Togetsukyo znajdują się liczne zabytkowe budynki, w których mieszczą się knajpki, sklepy z tradycyjnymi produktami oraz kawiarnie. To właśnie tutaj warto skosztować lodów z zielonej herbaty, które są nie tylko orzeźwiające, ale i przepyszne.

.....

Zamek Nijō

.....

.....

Najpiękniejsze pałace cesarzy powstawały w Kioto już w X wieku, czyli w okresie Heian. Projektując miasto architekci wzorowali się na układzie przestrzennym starożytnej chińskiej stolicy z okresu dynastii Tang. Zgodnie z chińską sztuką geomancji, otoczenie powinno być zaprojektowanie z wykorzystywaniem pozytywnego wpływu energii Ziemi i Kosmosu, które wpływają na lepsze zdrowie, szczęście i harmonię. Co to oznaczało w skali projektu miasta? To proste - każdy ważny budynek, a przede wszystkim pałac cesarza, miał ściśle określone położenie względem kierunków świata. Pierwszy Pałac Cesarski w Kioto posadowiono na północy i zwrócono na południe. Często ulegał on pożarom. Po opuszczeniu przez cesarza w 1177 r., popadł w ruinę. Z czasem również układ przestrzenny Heian-kyō uległ zatarciu.

.....

.....

W latach 1601–1629 pierwszy szogun z rodu Tokugawa wybudował w Kioto ufortyfikowaną rezydencję Nijō-jō i to pomimo, że sam niezwykle rzadko pokazywał się w Kioto, obrawszy za swoją stolicę Edo, a za letnią siedzibę Nikko. Ostatnia wizyta szoguna w Kioto miała miejsce w 1634, po czym nikt z panujących szogunów nie pojawił się w stolicy cesarskiej przez następne 200 lat. Miasto pozostawało jednak siedzibą dworu cesarskiego, liczącego około 200 rodzin, które zamieszkiwały w obrębie parku Sentō Gosho. Cesarz i dwór byli wystarczającą siłą napędową, aby miasto było nadal ważnym ośrodkiem sztuki, rzemiosła artystycznego i wyrafinowanej kultury dworskiej.

.....

Zamek Nijō-jō jest położony w centrum Kioto, na południe od Pałacu Cesarskiego. W XIII wieku na terenie, na którym zbudowano warowny zamek, mieścił się pałac, używany jako rezydencja szogunów. Cały kompleks zamkowy zajmuje obszar 27,5 hektarów i składa się z 2 pałaców, ogrodów i pozostałości murów obronnych. W 1994 roku, podobnie jak Złoty Pawilon, zamek został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

.....

.....

W 1867 roku po upadku szogunatu Tokugawa zamek był przez pewien czas używany jako pałac cesarski. Następnie został podarowany miastu i udostępniony publiczności jako miejsce historyczne. Budynki Nijō-jō są prawdopodobnie najlepiej zachowanymi przykładami architektury zamkowych pałaców z epoki feudalnej Japonii.

.....

.....

Kompleks zamkowy Nijō można podzielić na trzy obszary: honmaru (centralny krąg obrony), ni-no-maru (drugi krąg) oraz ogrody na zewnątrz tych kręgów. Całość jest otoczona murami i fosą. Znajdujący się na terenie zamku pałac Ni-no-maru Goten służył jako oficjalna rezydencja szoguna. Pałac składa się z wielu oddzielnych pawilonów połączonych ze sobą korytarzami. Korytarze te wyłożono drewnianą podłogą o niezwykłych właściwościach. Jest to tak zwana słowicza podłoga.

.....

.....

Co to takiego? To specjalny typ podłogi, która wydaje ćwierkające dźwięki, kiedy się po niej chodzi. Miało to być zabezpieczenie przed wrogami szoguna, na wypadek ich ataku i prób cichego wtargnięcia na teren pałacu. 

.....

.....

.....

.....

Gion & Ponto-chō

.....

Jak wiadomo dworskie życie, czy to cesarzy, czy szogunów, rządziło się swoimi prawami i tradycjami. Nie nam osądzać ich zasadność. Tak czy inaczej, wiele z nich odeszło już w niepamięć, ale wiele funkcjonuje dziś zwyczajowo, albo jako atrakcja turystyczna. Obowiązkowym punktem do zobaczenia w Kioto są "ulice kwiatów", czyli zabytkowe kwartały dzielnic gejsz, gdzie do dzis zachowały się oryginalne zabudowania - małe drewniane domy, restauracje, herbaciarnie i hotele. Domy, w których mieszkały gejsze zwano okiya lub geisha-ya, natomiast tradycyjne herbaciarnie, które zatrudniały gejsze podczas przyjęć to ochaya.

.....

.....

Nieprzypadkowo zatem skomplikowana sztuka ceremonii herbaty jest przede wszystkim domeną gejsz. Japońska kultura gejsz niezmiennie kojarzy się nam z Kioto, bo to właśnie w Kioto toczyło się najintensywniej dworskie życie. Poza tym, tylko ludzi naprawdę bogatych stać było na zatrudnianie gejsz - geiko oraz ich uczennic - maiko. Warto zaznaczyć, że zgodnie z obyczajem talenty i usługi gejsz polegały wyłącznie na prowadzeniu inteligentnej konwersacji oraz na umiejętnościach artystycznych: tańcu, śpiewie i grze na instrumentach. Dosłowne tłumaczenie nazwy geisha oznacza: gei (sztukę) i sha (osobę), czyli osobę zajmującą się sztuką.

.....

.....

W opinii Japończyków gejsze uchodziły za ideał kobiecej urody. Początkowo gejsze ubierały się bardzo skromnie, z czasem jednak zaczęły nosić najdroższe stroje oraz klejnoty i pudrować twarz na biało. Zanim jednak kobieta mogła zostać gejszą, musiała przejść sześcioletni, bardzo intensywny i kosztowny okres kształcenia. Zyskiwała wówczas tytuł maiko. Najwybitniejsze gejsze oprócz swojej ważnej roli w kulturze Japonii, miały też znaczące wpływy na sprawy społeczne, polityczne, a nawet gospodarcze. Mówiono nawet, że ambitny urzędnik powinien mieć w życiu dwa cele: po pierwsze powinien ożenić się z gejszą, a po drugie powinien zostać ministrem. Jednak nawet gejsze, które nie zostały żonami ważnych urzędników posiadały ogromne wpływy.

.....

.....

Na koniec zdradzę Wam ciekawostkę, o której zapewne nie wiecie. A mianowice - tradycja gejsz wywodzi się - uwaga! - od taiko-mochi czyli mężczyzn, którzy pełnili rolę błaznów na królewskich dworach. W późniejszych czasach dołączały do tego zawodu także kobiety, więc dla odróżnienia nazwano je onna-geisha - kobieta-gejsza. W pewnym momencie, także i dzisiaj, gejszami mogły zostać już wyłącznie kobiety.

.....

.....

Jeśli więc chcecie na własne oczy zobaczyć prawdziwą gejszę lub maiko, to koniecznie musicie udać się do jednego z pięciu zabytkowych dystryktów gejsz w Kioto. Najsłynniejszym miejscem jest uliczka Ponto-chō, która znajduje się wzdłuż zachodniego brzegu rzeki Kamo. Przy okazji można tu zjeść doskonałe dania japońskiej kuchni, siedząc na tarasie w jednej z restauracji z pięknym widokiem na rwącą rzekę. Pozostałe cztery rewiry gejsz to: najbardziej znany Gion Kobu, Gion Higashi - najmniejsza z pięciu dzielnic, słynna z powodu stylu tańca Fujima. Dzielnica Kamishichiken jest najstarsza i najbardziej szanowana. Jej symbolem są czerwone kółka na białym papierze. I ostatnia - Miyagawa-chō. Dzielnice gejsz, po japońsku nazywają się hanamachi, a w Kioto kagai. Tłumaczy się je jako „ulice kwiatów". Pięknie? Najpiękniej!

.....

.....

.....

.....